DEKLARACJA PARYSKA. Pogłębianie transformacyjnego wpływu kultury i sztuki
Warsztaty Kultury w Lublinie są jednym z partnerów w projekcie MESOC (Measuring the Social Dimension of Culture). Celem projektu jest opracowanie nowych perspektyw i ulepszonych metodologii uchwycenia szerszej społecznej wartości kultury, także poza jej wpływem ekonomicznym, w celu zwiększenia potencjalnej roli kultury jako elementu polityki publicznej na rzecz spójności społecznej, kulturowej i politycznej oraz włączenia. W ramach projektu, dzięki współpracy środowisk akademickich i naukowych z podmiotami z sektora kultury i praktyków kultury, powstały różnorodne narzędzia do mierzenia wartości społecznej oraz wpływu polityk i praktyk kulturalnych. Efektem współpracy jest też „Deklaracja paryska” stworzona przez podmioty biorące udział w projekcie MESOC, która jest odzwierciedleniem wypracowanych w ramach projektu idei i ma wpłynąć na tworzenie nowych polityk kulturalnych na poziomie europejskim.
Zachęcamy do zapoznania się z treścią deklaracji i wsparcia jej postulatów przez podpis pod jej treścią. Miejsce na podpis>>
MESOC | Measuring the Social Dimension of Culture
DEKLARACJA
POGŁĘBIANIE TRANSFORMACYJNEGO WPŁYWU KULTURY I SZTUKI POPRZEZ PODEJŚCIE OPARTE NA DOWODACH
My niżej podpisani
-
Będąc świadomymi pojawiających się powiązań między sztuką, oświatą, technologią, rozwojem, dziedzictwem i kulturą naukową oraz ich wartości strategicznej w prognozowaniu miast i innych terytoriów pod kątem przyszłości opartej na wzmocnionych prawach w demokratycznym społeczeństwie;
-
Zauważając potrzebę kształtowania i rozpowszechnienia tychże powiązań w ramach nowych, skoncentrowanych na człowieku polityk, mających na celu sprostanie licznym wyzwaniom, takim jak kryzysy zdrowotne, zagrożenia klimatyczne oraz ciągle występujące nierówności społeczne;
-
Z zadowoleniem przyjmując nową falę powszechnej legitymizacji polityk kulturalnych po ogromnych cięciach budżetowych, wywołanych przez globalny kryzys gospodarczy w 2008r., które jako priorytety wskazywały „efektywne” wydatki publiczne, w tym wydatki na dziedzictwo kulturowe;
-
Mając na uwadze, że w dzisiejszych czasach kultura i sztuka są budulcami sprzyjającymi społecznemu zjednoczeniu, obywatelskiemu zaangażowaniu, budowaniu i ulepszaniu wspólnych przestrzeni do życia i integracji społecznej, co ostatecznie prowadzi do lepszego samopoczucia i zdrowia;
Serdecznie witamy
Wizję najnowszego planu prac UE w dziedzinie kultury na lata 2023–2026, w którym nakreślono holistyczne postrzeganie kultury, wyrażone w wielu obszarach polityki, a w szczególności podkreślono wagę kultury w definiowaniu naszych fundamentów, kształtowaniu naszego życia codziennego i w budowaniu naszej wspólnej przyszłości.
W świecie, który jest bardziej zglobalizowany a zarazem bardziej podzielony, gdzie zielona i cyfrowa przemiana staje się imperatywem, a jak dotąd nieznane ryzyka społeczne są coraz to bardziej prawdopodobne. Zgadzamy się z tą wizją i podzielamy jej ambicje budowania bardziej spójnego europejskiego ekosystemu polityki kulturalnej.
Zarówno na poziomie lokalnym, jak i globalnym wzrasta rola nauki. Wynika to z rosnącej świadomości, że nauka jest nieodłączną częścią kultury, odpowiedzialną nie tylko za niebywały postęp technologiczny, ewolucję systemów innowacji oraz opracowywanie bardziej otwartych, partycypacyjnych i transdyscyplinarnych procesów badawczych transferu wiedzy.
Świadczy o tym niedawne wprowadzenie Nowego Europejskiego Bauhausu, ruchu, który ponownie stawia kulturę, kreatywność i innowacyjność w centrum debaty na temat zrównoważonego rozwoju i integracji społecznej, która została wzmożona w następstwie kryzysu związanego z pandemią.
Poruszając się w tych ramach,
-
Jesteśmy zdania, że do dziś podmioty na szczeblu europejskim i obywatele podzielają pewnego rodzaju przeczucia, że kulturowe doświadczenia ludzi i związane z nimi projekty, programy i polityki, mające na celu ich wspieranie, są ważnym czynnikiem społecznej, politycznej i symbolicznej spójności naszej Wspólnoty.
-
Jednakże, propagowanie znaczenia kultury i sztuki powinno być w dalszym ciągu prowadzone, aby odejść od zwykłego gromadzenia niepotwierdzonych danych, wspieranego przez zachęcające i pełne dobrych intencji narracje, które ostatecznie niestety wykazują się niewystarczającą skrupulatnością i powtarzalnością, aby mogły się one stać prawdziwie skutecznymi narzędziami w zakresie projektowania lepszych, sprawiedliwszych i bardziej efektywnych sposobów działania.
-
Sądzimy, że kolejnym argumentem przemawiającym za wspomnianym postępem, jest niedawny gwałtowny wzrost ilości badań poświęconych projektowaniu nauki na potrzeby tworzenia narzędzi polityk, obejmujących nowe kompetencje, sposoby ewaluacji, oraz bardziej demokratyczne i skuteczne zasady etyczne, które niewątpliwie mają wpływ na naukę akademicką, oraz mogą okazać się istotnym elementem rozwiązywania problemów społecznych.
Z uwagi na to co powyżej wymienione,
Wierzymy, że znajdujemy się w punkcie zwrotnym, dlatego też musimy wykorzystać tę wyjątkową i bezcenną okazję do dalszego zgłębiania relacji pomiędzy kulturą, sztuką i dziedzictwem kulturowym a przemianami w społeczeństwie.
***
Wyzwaniem dla finansowanego przez UE projektu MESOC, było opracowanie nowych strategii i ulepszonej metodologii oraz narzędzi do uchwycenia szeroko rozumianej społecznej wartości kultury, która obejmuje, ale nie ogranicza się do wpływu ekonomicznego. Chcieliśmy wspierać nowe, skuteczne i inkluzyjne polityki oraz instytucjonalne ramy, które oferują obywatelom przekonującą wizję radzenia sobie z obecnymi przemianami kulturowymi i społecznymi.
Niemniej jednak, kwestie takie jak spójność społeczna, osobisty i wspólny dobrostan czy rewitalizacja miast odnoszą się do niezwykle złożonych problemów społecznych, a zatem iluzorycznym (a co za tym idzie rozczarowującym) byłoby przekonanie, że sztuka i kultura zawsze będą rozwiązaniem dla tego typu problemów.
Aby to osiągnąć, konieczna jest artykulacja różnych metodologii, zarówno ilościowych, jak i jakościowych, aby były bardziej precyzyjne i konkretne w zakresie kierunku, wymiaru i przyczynowości wpływów. To odpowiedni moment na zaproponowanie wspólnych i ujednoliconych protokołów i procedur dla nowej polityki kulturowej, by była oparta na dowodach i rzeczywiście realizowała cele transformacji społecznej.
Domagamy się uwagi decydentów odpowiedzialnych za politykę kulturalną, aby wszystkie podmioty współdziałające w obrębie kulturowego ekosystemu przyjęły pewne obowiązki, m.in:
-
Jasno i wyraźnie podkreślać w projektach, programach i politykach kulturalnych społeczne, gospodarcze, kulturalne lub inne nie wymienione tu cele, do których dąży się, poprzez wdrażanie takowych projektów lub programów.
-
Przeznaczać przy planowaniu projektów, programów i polityk kulturalnych konieczne środki (5% budżetu) na rozwój metod oceniania i monitorowania, bez ograniczania środków finansowych przeznaczonych na kulturę.
-
Pogłębić współpracę między wszystkimi podmiotami ekosystemu kulturowego, aby wygenerować wskaźniki związane z konkretnymi celami, ale także z kluczowymi czynnikami wsparcia, a także nowe źródła danych i metodologie, aby uchwycić wszystkie istotne wymiary kultury.
-
Szczególnie w takiej branży jak kultura, która jest heterogeniczna i zależna od konkretnego kontekstu terytorialnego, konieczne jest dążenie do zharmonizowanych (aczkolwiek elastycznych) protokołów oceny.
-
Musimy przekonać i zaangażować praktyków, korzystając z dokładnej analizy danych i tam, gdzie to możliwe, sztucznej inteligencji, do tego że kultura leży u podstaw wielu wielkich pytań dotyczących społecznych wyzwań ludzkości.
-
Musimy także naciskać na to, żeby coraz więcej oficjalnych instytucji statystycznych wykazywało się wrażliwością i reagowało na wymagania ekosystemu kultury.
Wierzymy, że nasze postulaty mają ogromne znaczenie dla budowania dobrze prosperującej, zgodnej, sprawiedliwej, silnej i pięknej Europy. Niniejsza deklaracja jest pierwszym krokiem w kierunku solidarnych i wspólnych działań, które będziemy realizować poprzez dalsze promowanie wdrażania i ewaluacji projektów kulturalnych, których celem jest transformacja społeczna. Jest to również wezwanie do udziału różnych środowisk: pracowników kultury, badaczy i decydentów politycznych, w celu omówienia niniejszych postulatów, podkreślenia znaczenia kontekstu w ocenie wpływu, a przede wszystkim przetestowania i poddania tych pomysłów próbie pod kątem praktycznym.
Paryż, 10 marca, 2023 r.
Projekt MESOC uzyskał dofinansowanie w ramach programu Horyzont 2020 – programu ramowego UE w zakresie badań naukowych i innowacji (2014-2020) – na podstawie umowy grantowej (Grant Agreement nr 870935).