Pierwsze spotkanie diagnozujące potrzeby wśród artystów i menadżerów kultury odbyło się w ramach międzynarodowej wizyty studyjnej w dniach 9-11.12.2022 w Warsztatach Kultury w Lublinie z udziałem przedstawicieli kultury z Belgradu, Drohobycza, Kijowa, Lwowa, Lublina, Paryża i Warszawy. 

Liczba uczestników dyskusji Ukraina i UE – (od)budowa partnerstwa (9.12.2022):
– 25 prelegentów – tym w tym goście zagraniczni: 7 osób z Francji, 1 z Serbii, 13 z Ukrainy (Kijów, Lwów, Drohobycz)
– suma odbiorców/uczestników 53 osoby

Wstępne wnioski z dyskusji  oraz wizyty studyjnej w Lublinie

W dyskusji wzięli udział>>

I Debata publiczna

W czasie wojny elita ukraińska nie ma czasu inicjować debaty publicznej, w której można proponować kierunki do namysłu nad przyszłością kultury i rozwoju kraju. Jest widoczny deficyt na strategię kulturalną we wszystkich miastach ukraińskich. Większość intelektualistów oraz artystów walczy na froncie, a cały naród przejmuje działania wolontaryjne, w pierwszej kolejności niosąc pomoc humanitarną swoim obywatelom. Istnieje potrzeba spotkań online oraz offline, w których różni interesariusze mogliby spotykać się, mieć przestrzeń do wymiany doświadczeń, do refleksji między sobą, ale także z udziałem i przy pomocy zagranicznych liderów, aktywistów czy pasjonatów.

II Sztuka

Sztuka jest w widocznym procesie transformacji. Artyści odkrywają nową rolę dla siebie. Współpraca z osobami z traumą oraz wewnętrznymi uchodźcami sprawia, że jest zapotrzebowanie na art-terapię w różnych formach i gatunkach. Z jednej strony, artyści angażują się w pomoc, zapraszając do współpracy wewnętrznych uchodźców do nowych projektów artystycznych, które z kolei nie mogą być pokazane gdzieś dalej ze względu na trudności przemieszczania się mężczyzn zagranicę. Warto wesprzeć ukraińską kulturę w wypracowaniu modelu transformacji i upowszechnianiu gotowych wystaw, spektakli wizualnych i koncertów.

Sztuka poprzez swoją różnorodną formę stanowi ważny element przekazu. Odnosi się do aktualnej sytuacji, skupia potrzeby i emocje ludzkie trudne często do zwerbalizowania za pomocą tradycyjnych środków przekazu. Ukraińska sztuka może przez to pobudzać empatię na świcie, tłumacząc swoje doświadczenie.

Zaleca się organizowanie prostych w formie działań ze sfery sztuki, jak i blisko natury. Organizowanych w łatwo dostępnych przestrzeniach, integrujących ludzi, stwarzających im miejsce do spotkań i wystąpień, tj. projekt „Ogrody Pokoju”. W pracy z uchodźcami sprawdzają się spotkania włączające, bez psychicznego obciążenia, szczególnie niewymagające szczególnych kwalifikacji dla osób bez znajomości języka, np. wspólne gotowanie, szycie, pielęgnacja roślin.

III Edukacja kulturalna

Wszystkie działania wokół kultury potrzebują dofinansowania. W czasie wojny wszystkie finanse idą przede wszystkim na wojsko. Deficyt finansowy jest w pozostałych sektorach, a te – jak nauka i kultura wymagają stałych dotacji. Podstawowe potrzeby obejmują różne grupy zawodowe i środowiska. Postuluje się:

• szkolenie umiejętności miękkich i kompetencji w pracy z osobami straumatyzowanymi
• nauka języków obcych
• zwiększenie wydań książkowych dla dzieci, młodzieży i dorosłych, w tym uchodźcom przebywającym poza granicami Ukrainy oraz przekładami na inne języki europejskie literatury pięknej oraz fachowej, tj. zwiększenie tłumaczeń ukraińskich badaczy i myślicie na rynek europejski (przekłady na inne języki dotyczące m.in historii i kultury Ukrainy bez zapośredniczenia dotychczasowych wpływów/interpretacji rosyjskich)
• wypracowanie nowej metodologii prowadzenia projektów kulturalnych i zarządzania projektami

IV Odbudowa Ukrainy

Pracownicy muzealni oraz archiwiści mają wyzwania wobec ratowania i przechowywania dzieł sztuki oraz archiwów zgodnie ze stosowanymi potrzebami na określonych dzieł sztuki. Palące problemy to utrzymanie właściwej temperatury chroniącej dzieła sztuki czy papier. Potrzebny jest dostęp do materiałów pomocnych w ochronie dzieł sztuki, nowoczesne formy digitalizacji zbiorów.

Istnieje potrzeba na powołanie eksperckich zespołów międzysektorowych,  w których specjaliści z UE mogliby wspierać opracowanie planu odbudowy miast, infrastruktury z ukraińskimi architektami, planistami, sektorem samorządowym i komercyjnym.

Pod największym znakiem zapytania jest w przyszłości ułożenie relacji z sąsiadem-agresorem. Dialog ukraińsko-rosyjski jest brany przez Ukraińców pod uwagę, jedynie wg przyjętych pewnym norm, tj. oddanie terytoriów ukraińskich, przyznanie się do zbrodni i ich osąd oraz zwrot poniesionych strat na reparację i odbudowę kraju.

Paradoksalnie okres pandemii, który na jakiś czas zamroził transgraniczne projekty, teraz współpraca jest częsta, jednak opiera się przede wszystkim na pomocy humanitarnej. Sektor kultury i edukacji oraz organizacji pozarządowych jest w Polsce przeciążony.

V Zidentyfikowane wstępne propozycje problematyczne do planowanej i przyszłych dyskusji:
– Jaka może być przyszła współpraca wobec faktycznych potrzeb Ukrainy, Polski i krajów UE
– Jakie potrzeby kulturowe zaistniały w naszych społecznościach od inwazji na Ukrainę
– Jak mogą rysować się kwestie kształcenia artystycznego i zawodowego (artystów, kuratorów, techników itp.)
– Jak wspierać kwestie konserwacji archiwów i wsparcia pracy dokumentalnej (zdjęć, pism itp.)
– Jaki kształt nadać krytycznej debacie i upowszechnianiu jej wyników, refleksji
– Zagadnienia odbudowy / przebudowy miast

Aleksandra Zińczuk (opracowanie)
Monika Ostrowska (zapis dyskusji)

Wkrótce więcej szczegółów.

Kultura Enter
30.12.2022