1. Kto był inicjatorem zgłoszenia miasta do konkursu o tytuł ESK 2016?

Pomysł przystąpienia Lublina do konkursu ESK 2016 powstał w lubelskich środowiskach kulturalnych i szybko został podchwycony przez władze miasta a w szczególności przez pana Włodzimierza Wysockiego pełniącego funkcję Zastępcy Prezydenta Lublina ds. kultury, edukacji i sportu. Formalnie Miasto Lublin wyraziło wolę przystąpienia do konkursu Uchwałą Rady Miasta Lublin Nr 76/VI/2007 w dniu 15 marca 2007.

2. Czy urząd miasta przeznaczył na starania o tytuł ESK 2016 środki finansowe? Jeśli nie, jak starania były finansowane?

Od momentu rozpoczęcia starań na zadania związane z ubieganiem się o tytuł ESK 2016 corocznie wydzielone były środki w budżecie Miasta Lublin. I tak w kolejnych latach wydatki te wynosiły:

1. 2008 – 105 662,58
2. 2009 – 521 972,16
3. 2010 – 1 083 794,66
4. 2011 – 1 322 913,55

3. Jaka była forma biura ds. ESK 2016? Jak została powołana, kto ją tworzył?

Tzw. Biuro ESK zostało wydzielone w ramach Wydziału Kultury Urzędu Miasta Lublin. Powołano nowy referat ds. rozwoju kultury i projektów kulturalnych, który miał zajmować się przede wszystkim prowadzeniem i koordynacją działań związanych ze staraniami o uzyskanie tytułu ESK ale także prowadzeniem innych projektów związanych z rozwojem kultury, w tym projektów współpracy międzynarodowej. Powołano też nowe stanowisko pracy ds. kultury przestrzeni, mające wspierać realizację infrastrukturalnych inwestycji kulturalnych.

Oprócz referatu powołanego w ramach struktur Urzędu Miasta do pracy przy projekcie ESK w szczególności przy opracowaniu obu aplikacji konkursowych nawiązano współpracę z trzema zewnętrznymi ekspertami: Rose Fenton, Draganem Klaicem i Krzysztofem Czyżewskim.

W finałowym okresie pracy, związanymi z pracą nad Finałową Aplikacją i programem ESK 2016, z Biurem ściśle współpracowało kilkadziesiąt osób w ramach tzw. Zespołu Kultura 2020 (podzielonego na 4 Pracownie i 23 zespoły robocze), w skład którego weszli przedstawiciele wielu lubelskich podmiotów kulturalnych, pracowników administracji publicznej, instytucji miejskich i marszałkowskich, organizacji pozarządowych i nieformalnych, artystów, aktywistów społecznych, wolontariuszy i osób prywatnych.

4. Które z biur nadzorowało proces kandydowania do tytułu ESK 2016?

Cały proces kandydowania był koordynowany przez Wydział Kultury Urzędu Miasta.

5. Jakie grupy były zaangażowane przy przygotowywaniu kandydatury miasta do tytułu ESK 2016?

Podczas starań o tytuł ESK powołane zostały liczne zespoły i grupy mające odpowiadać za poszczególne obszary przygotowań m.in.:

– Zespół Zadaniowy w ramach Urzędu Miasta Lublin skupiający dyrektorów kluczowych wydziałów np. Kultury, Marketingu, Inwestycji itp.;

– Zespół „Aplikarnia” – pod kierownictwem Dyrektora Artystycznego projektu ESK Lublin 2016 Krzysztofa Czyżewskiego;

– Zespół Kultura 2020;

– Pracownie i zespoły robocze;

– Komitet Artystyczny skupiający najważniejszych artystów i ludzi kultury Lublina;

– Komitet Honorowy w skład, którego weszły wybitne postacie związany z Lublinem;

– Społeczny Komitet Organizacyjny SPOKO utworzony przez osoby związane z kultura i uczestniczące w życiu kulturalnym miasta.

6. Czy w starania o tytuł ESK 2016 zaangażowali się mieszkańcy?

Starania Lublina o tytuł Europejskiej Stolicy Kultury podjęte w latach 2007-2011, mimo iż nie zakończone sukcesem, doprowadziły do ożywienia aktywności i integracji wielu grup społecznych wokół aktywności kulturalnych i powszechnej akceptacji faktu, że kultura ma kluczowe znaczenie nie tylko dla jakości życia mieszkańców, ale także dla rozwoju miasta i regionu oraz dla wzmocnienia kreatywności w wielu dziedzinach a także do podniesienia poziomu życia. Mieszkańcy utożsamiali się szeroko ze staraniami miasta o uzyskanie tytułu ESK, co potwierdza fakt, że w badaniach socjologicznych przeprowadzonych w 2009 roku na potrzeby projektu 86% z próby przebadanych mieszkańców stwierdziło, że popiera starania Lublina o uzyskanie tytułu ESK a 90% osób uznało, że kultura jest ważnym czynnikiem rozwoju Lublina. Przykładem bardziej aktywnego zaangażowania mieszkańców jest wspomniany wcześniej Społeczny Komitet Organizacyjny SPOKO, oddolna inicjatywa zawiązana przez ludzi związanych z życiem kulturalnym i społecznym miasta, członków organizacji pozarządowych, pracowników instytucji kultury, dziennikarzy a także zwykłych mieszkańców, która stała się swego rodzaju społecznym ciałem kontrolno-doradczym dla Wydziału Kultury Urzędu Miasta. Również ogłoszony na początku 2011 otwarty nabór projektów kulturalnych do proponowanego programu obchodów ESK ukazał wielki potencjał i zaangażowanie mieszkańców – do programu zgłosili oni łącznie ponad 500 projektów. Ostatecznym potwierdzeniem zaangażowania mieszkańców była wizyta ekspertów ESK w czerwcu 2011, gdzie podczas happeningu na głównym placu miasta przeprowadzonego w związku z wizyta ekspertów zjawiło się kilka tysięcy mieszkańców miasta.

7. Czy kandydowanie o tytuł ESK 2016 coś zmieniło w mieście? Co?

Efektem startu Lublina w konkursie o tytuł Europejskiej Stolicy Kultury był znaczący wzrost wydatków na kulturę, rozwój infrastruktury kulturalnej, zwiększenie liczby wydarzeń kulturalnych, powstanie nowych instytucji kultury i filii Miejskiej Biblioteki Publicznej a przede wszystkim ogromny wzrost uczestnictwa mieszkańców w życiu kulturalnym czego najlepszym dowodem są takie wydarzenia jak Noc Kultury, Carnaval Sztuk – Mistrzów czy Jarmark Jagielloński.

8. Czy nastąpiła integracja środowisk? Jeśli nie, dlaczego?

Integracja środowiska nastąpiła nie tylko poprzez zawiązanie się Społecznego Komitetu Organizacyjnego SPOKO i Komitetu Artystycznego, ale przede wszystkim poprzez zaangażowanie w pracę zespołu Kultura 2020. W jego skład wchodzili zarówno przedstawiciele Urzędu Miasta Lublin, jak i lubelscy artyści i animatorzy, przedstawiciele środowiska akademickiego oraz mediów. W ramach starań o uzyskanie tytułu odbywały się spotkania z lokalnymi przedsiębiorcami, którzy mieli okazję zapoznać się środowiskiem lubelskiej kultury.

9. Czy nastąpiło określenie celów po staraniach o tytuł ESK 2016?

Tak, Wydział Kultury przygotował raport, pt ”Informacja nt. realizacji zadań związanych z ubieganiem się Miasta Lublin o tytuł Europejskiej Stolicy Kultury w 2016 roku oraz założeń kierunków rozwoju kultury w Lublinie do roku 2020” który został zaakceptowany przez Radę Miasta w dniu 22 listopada 2011 r. i jest obecnie realizowany jako element prac nad stworzeniem „Strategii Rozwoju Kultury Lublin 2020”.

10. Czy wytworzono w trakcie/ po staraniach o tytuł ESK 2016 narzędzia zmiany?

Podczas prac nad aplikacją ESK i bezpośrednio w ich wyniku pojawiło się wiele nowych narzędzi zmiany m.in.:

– listy dyskusyjne – włączające zainteresowanych w debatę publiczną;

– Rada Kultury Przestrzeni;

– Rada Działalności Pożytku Publicznego Miasta Lublin).

11. Czy po ogłoszeniu wyników konkursu pozostał w mieście „zespół dowodzący” czyli ludzie, którym zależy na kulturze, aktywiści / animatorzy? Jaką postawę przyjęli urzędnicy?

Po zakończeniu konkursu „biuro ESK” nadal funkcjonuje w strukturze Wydziału Kultury realizując wiele z projektów rozpoczętych w ramach starań o tytuł ESK.

12. Czy bez kandydowania o tytuł ESK 2016 nastąpiła by zmiana/progres/regres w podejściu do kultury w mieście?

Odpowiedź na pytanie z kategorii „co by było gdyby” nigdy nie jest łatwe. Bez wątpienia możemy stwierdzić, że kultura w mieście jak i podejście do niej wiele zyskały dzięki udziałowi w konkursie ESK. Nie chodzi tylko o integrację środowiska czy promocję miasta, ale przede wszystkim o potwierdzenie, nie przez wszystkich akceptowanego faktu, iż kultura może być jednym z najważniejszych czynników rozwojowych miasta. W trakcie starań o uzyskanie tytułu wielu mieszkańców zyskało świadomość ważności roli kultury w wymiarze lokalnym.

13. Czy miasto coś skorzystało na tych staraniach?

Uczestnictwo Lublina w konkursie o tytuł Europejskiej Stolicy Kultury było także najważniejszym wydarzeniem promocyjnym miasta w ostatnich latach. Lublin stanął do walki z największymi miastami Polski. Wiele z nich pokonał w pierwszym etapie konkursu (m.in. Łódź, Poznań, Toruń). Pojawiając się w informacjach medialnych w finale konkursu obok takich miast jak Warszawa, Wrocław czy Gdańsk budował swoją pozycję jako jednego z najważniejszych centrów kultury w Polsce. Potwierdzają to także badania niezależnych ośrodków monitorujących rynek mediów w Polsce. Agencja Press Service publikowała regularnie raporty od września 2009 do maja 2011 pokazujące medialny obraz Lublina jako kandydata do tytułu ESK a także ekwiwalent finansowy artykułów prasowych na temat miast kandydujących.

Łączna wartość 1530 publikacji prasowych jakie ukazały się w prasie regionalnej i ogólnopolskiej o Lublinie jako kandydacie w konkursie ESK w okresie od września 2009 do maja 2011 wyniosła 6 052 884 zł. Jest to jedynie ekwiwalent reklamowy artykułów prasowych. Gdyby do tego dodać także wartość informacji w radio i telewizji kwota ta byłaby znacznie większa. Warto w tym miejscu przypomnieć, że łączne wydatki związane z projektem Lublin 2016, w tym na promocję projektu, w latach 2007-2011 nie przekroczyły kwoty 4 000 000 zł.

Większość artykułów miała wydźwięk pozytywny lub obojętny. W ostatnim raporcie, tuż przed ogłoszeniem wyników konkursu tych pierwszych było odpowiednio 64% i 32% zaś artykułów o wydźwięku negatywnym było zaledwie 4%.

14. Czy budżet na kulturę po wpływem kandydowania o tytuł ESK 2016 zmienił się w mieście? Jak?

W trakcie kandydowania miasta o tytuł ESK budżet miasta na kulturę wzrósł z 14,2 mln zł w 2006 r. (ostatni rok przed przystąpieniem do konkursu) do 40 mln zł w 2012 r.

Wypełniali: Michał Karapuda, Roman Jaborkhel