Instytut Europy Środkowej w Lublinie oraz czasopismo Kultura Enter zapraszają na webinarium pt. „Pomiędzy Wschodem a Zachodem. Zmiany społeczne – pandemia – myśl humanistyczna”

Termin: 12 listopada (czwartek)
godz. 12.00-13.30

Transmisja WIDEO:

Podczas webinarium zastanawialiśmy się nad perspektywą zmian społecznych, jakie zachodzą lub jakie można antycypować w wyniku pandemii. Z perspektywy humanistycznej, filozoficznej oraz geopolitycznej staramy się przyglądać relacjom międzynarodowym, granicom mentalnym, jak i tym wyobrażonym kształtom Europy Środkowej i Wschodniej.

Uczestnicy webinarium:

Dr Agata Tatarenko (Instytut Europy Środkowej w Lublinie)

„Wyobrażona Europa Środkowa: rozważania o peryferiach i centrum w literaturze regionu”

Trudno jest nie zgodzić się z Simoną Škrabec, słoweńską literaturoznawczynią i tłumaczką, która stwierdziła, że „pisać o Europie Środkowej to znaczy pisać o historii pewnego regionu geograficznego, o współobecności wykluczających się lub dopełniających tożsamości, które walczą o dominację nad innymi lub o przetrwanie w swoistym partykularyzmie, które ścierają się lub współpracują, wszystko zależy od konkretnego momentu historycznego”. Nawiązując do słów Škrabec prześledzę, w jaki sposób Europę Środkową definiowali intelektualiści z regionu w zależności od doświadczenia pokoleniowego. Podejmę refleksję nad rozważaniami Jaroslava Haška, Milana Kundery, Václav Havel, Josefa Kroutvora, Bogumiła Hrabala czy też Andrzeja Stasiuka, by wymienić najbardziej znanych przedstawicieli dyskursu środkowoeuropejskiego. Autorzy ci również dziś wpływają na społeczne postrzeganie Europy Środkowej, jej wyobrażenie. Na tej podstawie odpowiem na pytanie, jak zmieniało się geopolityczne pozycjonowanie Europy Środkowej oraz jej wyobrażone granice. Czy (i kiedy) Europa Środkowa była (jest) częścią Zachodu czy Wschodu? A może – zgodnie z nazwą – leży gdzieś po środku? Jakie lekcje możemy wynieść z literatury środkowoeuropejskiej dla postpandemicznej przyszłości?
Dr Anton Marczyński (Fundacja na Rzecz Myślenia im. Barbary Skargi)

„O świadomości makaronicznej i byciu pomiędzy”

Jak wynika z tytułu, badacz będzie nawiązywać do formy literackiej, językowej, ale też umysłowej – makaronizmu – obecnej m.in. w literaturze polskiej i ukraińskiej baroku, by, z jednej strony, stwierdzić, że w jakiś sposób pozostaje aktualna dla współczesnego nam pogranicza pomiędzy Polską a Ukrainą, Zachodem a Wschodem itd. Jednakże z drugiej strony, należy sięgnąć do struktur głębszych (rzecz o ontologii, w sposób przystępny dla odbiorców nieprzyzwyczajonych do kwestii w ujęciu filozoficznym).

Maciej Wodziński (doktorant Wydziału Filozofii Uniwesytetu Marii Curie-Skłodowskiej
w Lublinie)

„Lektura postkolonialna jako forma zbiorowej psychoterapii”

W wystąpieniu chciałbym podkreślić takie hermeneutyczne rozumienie literatury „Wschodu”, które widzi własną nieobecność w dyskursie postkolonialnym XX i XI w. Takie odczytanie mogłoby skupić się, na przykład, na przepracowaniu naszych specyficznych postaw nacjonalistycznych, które wydają się bardzo silnie ukształtowane z jednej strony przez traumę „narodów kolonizowanych”, a z drugiej przez wyparcie naszej historii kolonizacji – zwłaszcza tej wewnętrznej. A zatem prowadzić może do przezwyciężenia opisywanego np. ostatnio
w „Świetle, które zgasło” dążenia, czy wręcz pogoni za „Zachodem”, a tym samym do zniesienia jednej z najpoważniejszych „granic”, pomiędzy „Wschodem” i „Zachodem”. Każdy naród posiada swoje specyficzne cechy charakteru, zarówno te dobre, które warto pielęgnować
i rozwijać, jak i te mniej godne pochwały, które przynoszą mu więcej szkody niż pożytku. Specyficzna sytuacja narodów Europy Wschodniej, których tożsamość kształtowała się niejako na nowo po upadku Związku Radzieckiego, wytworzyła silne napięcia i nie tylko geopolityczne, ale zwłaszcza mentalne bariery i granice pomiędzy „Wschodem” a „Zachodem”. Pomimo wielu lat starań na rzecz ich zniesienia, są one żywe do dziś. Chcąc myśleć o tym procesie „porozumienia ponad podziałami”, warto przyjrzeć się temu, w jaki sposób swoisty brak postkolonialnej recepcji literatury przyczynić się mógł do ukształtowania i uwyraźnienia tych granic i rozróżnień.
Powitanie – prof. Tomasz Stępniewski (Zastępca dyrektora Instytutu Europy Środkowej)

Moderacja – Aleksandra Zińczuk, redaktor naczelna Kultury Enter

Noty uczestników webinarium:
Anton Marczyński – doktor nauk humanistycznych w zakresie filozofii, wykładowca filozofii,autor m.in. książki „Hortus (In)Conclusus. Polska i Ukraina: rozmowy o filozofii i literaturze” oraz „Ciało / mistyka. Wstęp do ontologii cielesności”, członek Zarządu Fundacji na Rzecz Myślenia im. Barbary Skargi. Tłumacz, redaktor, współorganizator Medytacji Filozoficznych w Łazienkach Królewskich, dziennikarz Polskiego Radio S.A., Polskiego Radio dla Zagranicy (Redakcja Ukraińska), w latach maj 2002–2004 prezes Filozoficznego Towarzystwa Związku Młodych Naukowców Krymu.

Agata Tatarenko – historyczka i kulturoznawczyni. Doktor nauk humanistycznych w zakresie historii. W latach 2015–2018 adiunkt w Instytucie Europy Środkowo-Wschodniej. Autorka monografii poświęconej historii mówionej „Dzielenie się pamięcią”. Praktyka i teoria historii mówionej” oraz tekstów z zakresu studiów nad pamięcią. Redaktorka publikacji na temat polityki pamięci. Zainteresowania badawcze: studia nad pamięcią, kultury pamięci w Europie Środkowej, dzieje Europy Środkowej po 1919 roku.

Maciej Wodziński – doktorant filozofii na lubelskim UMCS, laureat prestiżowego Diamentowego Grantu MNiSW, w ramach którego bada temat stereotypów dotyczących zaburzeń ze spektrum autyzmu oraz to jak wpływają one na jakość życia osób z ASD. Pomimo rozpoczynającej się dopiero kariery naukowej jest autorem kilkunastu artykułów, zarówno naukowych, jak i popularnonaukowych. Oprócz tego współtworzy też na WFiS UMCS cykl spotkań filmowo-dyskusyjnych Kinozofia, dwukrotnie współorganizował Światowy Dzień Filozofii UNESCO i prowadzi liczne warsztaty z lubelską młodzieżą, mające promować myślenie filozoficzne. Nominowany do Osobistości Roku 2019 w Mieście Lublin.