Rosjanie całkowicie zniszczyli lub splądrowali blisko 200 cerkwi na Ukrainie

Noszą krzyże na łańcuchach i tatuaże z wizerunkami cerkwi, jednocześnie, pobłogosławieni przez patriarchę Moskwy Cyryla na wojnę z Ukrainą, rosyjscy okupanci celnie i ostro ostrzeliwują z czołgów i artylerii ukraińskie dzielnice mieszkalne i cerkwie. 29 lipca z podium Rady Bezpieczeństwa ONZ Stały Przedstawiciel Ukrainy przy ONZ Serhij Kyslytsia oświadczył, że infrastruktura cywilna jest jednym z celów państwa-agresora.

„[…] Według stanu na czerwiec wojna rosyjska doprowadziła do całkowitego zniszczenia lub uszkodzenia  116 000 budynków mieszkalnych, w których mieszkało 3,5 miliona Ukraińców. W 14 obwodach Ukrainy zniszczono 183 miejsca religijne, w tym 173 chrześcijańskie, 5 muzułmańskich i 5 żydowskich. Wyobraźcie sobie, że rosyjscy żołnierze, pobłogosławieni przez prawosławnego patriarchę Cyryla, zniszczyli już prawie 200 cerkwi na Ukrainie” – podkreślił dyplomata.

Wśród świątyń zniszczonych przez „prawosławnych” raszystów jest m.in. starożytna cerkiew pw. św. Jerzego we wsi Zavoryci w rejonie browarskim obwodu kijowskiego. Przed wejściem „wyzwolicieli” cerkiew istniała prawie 150 lat. Drewniana świątynia z jedną kopułą została wybudowana w 1873 roku. Służyła parafianom i była świadkiem wielu wydarzeń historycznych – upadku cara, upadku imperium rosyjskiego, przewrotu bolszewickiego, trzech klęsk głodu zorganizowanych na Ukrainie przez reżim Lenina-Stalina, II wojny światowej i przywrócenia niepodległości państwa ukraińskiego. W 1935 roku cerkiew została zamknięta przez bolszewików, ale nie uległa zniszczeniu jak tysiące innych; zorganizowano w niej spichlerz. W 1968 roku wznowiono tu nabożeństwa, a po odzyskaniu przez Ukrainę niepodległości w cerkwi wielokrotnie prowadzono renowacje.

Rosyjscy okupanci uderzyli w cerkiew 7 marca. Według świadków było to działanie celowe. „Nasi parafianie opowiadali, że widzieli na własne oczy, jak niektórzy z nich [Rosjan], przemieszczając się, strzelali do domów, a jeden pocisk został skierowany bezpośrednio w kopułę cerkwi, znajdującej się po lewej stronie od ich [kierunku] ruchu” – powiedział proboszcz cerkwi św. Jerzego arcybiskup Piotr Kotyuk. Po wystrzeleniu pocisku drewniana świątynia się zapaliła.

Całkowicie uległa zniszczeniu również drewniana cerkiew z XIX wieku we wsi Wjaziwka w obwodzie żytomierskim. Ta budowla powstała w 1862 roku i była zabytkiem architektury o znaczeniu państwowym. Obiekt sakralny został ostrzelany w nocy 7 marca. Według sekretarza diecezji owruckiej Serhija Stretowycza świątynię całkowicie zrujnowano, ocalała jedynie dzwonnica.

Barbarzyńcy splądrowali też inny zabytek sakralnej architektury narodowej – Sobór Wniebowzięcia NMP w Charkowie. Pierwsza wzmianka na jego temat w źródłach pisanych pochodzi z 1658 roku.

W latach 1771–1777 na miejscu drewnianej świątyni wzniesiono budynek w stylu barokowym, budowę finansowali mieszczanie i urzędnicy, którzy sprzedawali swoje działki na rzecz świątyni. Świątynia ta przetrwała do dziś. W przeszłości katedra słynęła ze złoconego ikonostasu, zaprojektowanego przez cenionego architekta Rastrellego. Drugiego marca, podczas zmasowanego ostrzału miasta, pocisk uderzył w katedrę, w której ukrywali się wówczas ludzie. Eksplozja uszkodziła dekorację świątyni, wybito okna, nie przetrwały witraże. Na szczęście nie było ofiar w ludziach.

Nieodwracalną stratą było również zniszczenie cerkwi pw. Wniebowstąpienia Pańskiego z 1879 roku we wsi Łukjaniwka, 58 km od Kijowa. Jak poinformował ksiądz Andrij Własenko, w cerkwi znajdował się unikatowy ikonostas późnoklasyczny oraz duża barokowa ikona Deesis – arcydzieło pierwszej połowy XVIII wieku. Po czterokrotnym ostrzelaniu cerkwi przez rosyjski czołg 25 marca świątynia spłonęła doszczętnie. Z zabytku architektury pozostał tylko jeden fundament.

W wyniku ostrzału uszkodzeniu uległy ścienne malowidła z XVIII wieku we wnętrzu zabytku o znaczeniu państwowym – Soboru Trójcy Przenajświętszej Klasztoru Trójcy (Czernihów), zbudowanego w latach 1679-1695. Listę sanktuariów splądrowanych przez Rosjan można kontynuować i kontynuować.

Według Ministerstwa Kultury i Polityki Informacyjnej najwięcej zniszczonych obiektów sakralnych znajduje się w obwodach donieckim (45) i ługańskim (40), na kolejnych pozycjach poszkodowanych mieszczą się obwód kijowski (34) i charkowski (25).

Tysiące zabitych oraz co najmniej dwieście zniszczonych lub splądrowanych cerkwi i klasztorów nie powstrzymują tych, którzy krzyczą do całego świata, że Rosjanie to „naród wybrany przez Boga” i że tylko oni mogą „zbawić świat, ponieważ niosą prawdziwą naukę Chrystusa”. Jak się powstrzymać, gdy patriarcha Rosyjskiej Cerkwi Prawosławnej Gundiajew popiera rosyjską inwazję militarną na Ukrainę. W swoim kazaniu na początku marca uzasadniał zakrojoną na dużą skalę inwazję na suwerenne państwo obroną Donbasu.

Switłana Czorna
Przełożyła z ukraińskiego Maryna Czarna

Źródła:

1. Ukraiński Instytut Pamięci Narodowej

2. Ministerstwo Kultury i Polityki Informacyjnej do materiałów dotyczących niszczenia kościołów 

Kultura Enter 2022/02
nr 103–104 „Rosyjskie zbrodnie”