O tym, że kultura jest dziś „gdzie indziej”, niekoniecznie w zbiornikach do których się przyzwyczailiśmy, do których przyzwyczaił nas kanon – już wiemy, i zmusza nas to do czujności. Duch wieje tam gdzie chce. Nowe, atrakcyjne fakty i artefakty kulturowe dalekie od statyczności i powtarzalności, intensywne, żywe relacje, języki społecznego dialogu eksplodują niespodziewanie w miejscach, gdzie się ich bynajmniej nie spodziewamy.

O tym wszystkim myślałem obserwując/uczestnicząc w European Juggling Convention w Lublinie. Obok dużego miejskiego cyrkowego show (festiwal Carnaval Sztuk-Mistrzów) doszło do spotkania europejskiej – i światowej – społeczności żonglerskiej i kuglarskiej. EJC dostarczyło jednego ze szczęśliwszych przykładów pokazujących w praktyce, jak głęboko trzeba przemyśleć ustabilizowane (i usankcjonowane) porządki kultury: instytucjonalne, gatunkowe, narodowe.

Co innego bowiem myśleć, pisać i czytać, że granice pomiędzy gatunkami sztuki rozpuszczają się (a może to my przestaliśmy je wytyczać?), a co innego – mieć w tę sytuację tygodniowy intensywny wgląd. Co innego wierzyć w oddolną energię społeczną, która w odpowiedni sposób wyzwolona przynosi nam dodatkowy kapitał, a co innego – widzieć jej efekty, ujęte w samoorganizacyjne ramy, funkcjonujące z niesamowitą sprawnością, ani nazbyt dogmatycznie, ani anarchistycznie.

Wiliam Pinar, badacz szukający współczesnych definicji przy granicach kultury z nauką, zgrabnie ujął to nowe-stare pojęcie twórczości w formule „a/r/tographical work”: pracy łączącej w jedno aspekty tworzenia (artist), badań (reasercher) i uczenia (teacher). W „Kulturze Enter” próbujemy przyłapać złożoność tego fenomenu, naszkicować a/r/tografię dzisiejszej kultury widzianej poprzez kuglarstwo, Nowy Cyrk, pedagogikę fascynacji, nanieść na realną mapę naszych – miejskich, polskich, europejskich problemów. Zatem: A – jak art, to współczesne sztuki performatywne, do których ze swojego marginesu cyrk włamuje się z zadziwiającymi rezultatami. R – jak reaserch, zaskakujące badania z dziedziny neuronauki, dowodzące, że żonglerka rozwija strukturę mózgu w podobny sposób, jak podnoszenie sztangi rozwija mięśnie. T – jak teaching, to pedagogika fascynacji, korzystanie z technik i narzędzi cyrkowych w edukacji, także w pracy z niepełnosprawnymi czy w trudnych środowiskach społecznych. Zapraszamy do lektury!