Idea utworzenia narodowej kolekcji sztuki współczesnej zrodziła się w pierwszych latach minionej dekady. Narodowa kolekcja miała składać się z regionalnych odsłon, co wymagało utworzenia ciał odpowiedzialnych za tworzenie kolekcji (regionalnych) i prowadzenie ich. W wyniku przyjęcia Narodowego Programu Kultury „Znaki czasu”, przy zaangażowaniu władz samorządowych i środowisk kultury, powstały regionalne ”Zachęty”, trochę na wzór XIX-wiecznej Zachęty warszawskiej. Celem programu było ożywienie współczesnej kultury polskiej i promocja sztuki współczesnej, aby mogła stać się elementem rozwoju społeczeństwa obywatelskiego.

Sama idea „Znaków czasu” zakładała partycypowanie w tworzeniu kolekcji regionalnych lokalnych środowisk, a najlepiej do tego pasowało zakładanie stowarzyszeń (organizacji pozarządowych), zrzeszających przedstawicieli kultury. Zaangażowanie społeczne, powstawanie wokół regionalnej kolekcji sztuki współczesnej stowarzyszeń, a co za tym idzie – tworzenie i wzmacnianie „środowiska”, było niewątpliwie także elementem budowania społeczeństwa obywatelskiego za pomocą sztuki współczesnej i współodpowiedzialności za nią. Jednakże realizowanie idei „Znaków czasu” wymagało przyjęcia czy wskazania w obowiązujących aktach prawnych podstaw normatywnych stanowiących podstawę do podjęcia działań zmierzających do powstania społecznych kolekcji, ale wcześniej – organizacji, które tworzyłyby i prowadziły takie kolekcje a które byłyby wspierane przez władze publiczne (choć, co należy wyraźnie podkreślić – organizacje takie miały pozostawać samodzielne i niezależne od władz publicznych). W polskim systemie prawnym takie podstawy normatywne istniały i istnieją, są to przede wszystkim: ustawa o Prawo o stowarzyszeniach[1], ustawa o fundacjach[2] i ustawy o działalności pożytku publicznego i wolontariacie[3].

W obowiązujących przepisach brak jest jednak legalnej definicji społecznej kolekcji sztuki współczesnej. Bez wątpienia kolekcja taka powstaje dla dobra społecznego (tj. dobra ogółu), wobec czego należy ją traktować jako dobro wszystkich. Oczywiście w sensie instytucjonalnym nie każdy będzie mógł dowolnie nią dysponować. Jednak brak definicji pozwala na zachowanie szerokiej autonomii podmiotom tworzącym takie kolekcje. Być może organizacje takie są obecnie najbardziej nowoczesnymi instytucjami kultury w Polsce, proces decyzyjny przebiega tam w sposób jak najbardziej demokratyczny i niezależny nawet od publicznego podmiotu, który przekazał środki na rozwój kolekcji.

Tworzenie i prowadzenie społecznej kolekcji to jednak znacznie więcej aspektów. Wiążą się z tym kwestie finansowe (np. finansów publicznych), podatkowe, czy inne związane z prawem administracyjnym, prawem cywilnym i prawem autorskim. Poniżej, syntetycznie, przedstawione zostaną wybrane problemy związane z tworzeniem i prowadzeniem społecznej kolekcji sztuki współczesnej.

Nie wdając się w szczegóły omawiania samej konieczności wsparcia rozwoju sztuki współczesnej w Polsce, warto podkreślić ustrojowe obowiązki państwa w obszarze kultury i sztuki, co niewątpliwie odnosi się także do sztuki najnowszej. Mówiąc o obowiązkach państwa (Rzeczypospolitej Polskiej), należy przez to rozumieć obowiązki nałożone na władze centralne (rząd, odpowiedni minister właściwy do spraw kultury i jego kluczowa rola w kształtowaniu polityki kulturalnej kraju), ale także władzę samorządową (gmina, powiat, województwo i ich organy[4]). Wynika z tego szeroki obowiązek wspierania sztuki i kultury nałożony na władzę publiczną każdego stopnia. Podstawy do takiego sądu daje Konstytucja RP z 1997 r.[5] gdzie już we wstępnych przepisach wprowadzono obowiązki w dziedzinie kultury. Zgodnie z przepisem art. 6 ust. 1 Konstytucji Rzeczpospolita Polska stwarza warunki upowszechniania i równego dostępu do dóbr kultury, będącej źródłem tożsamości narodu polskiego, jego trwania i rozwoju.[6]

Natomiast kwestie związane z mecenatem państwa nad kulturą można wyprowadzić także z innych ustaw, np. z ustawy o działach administracji rządowej[7] – w zakresie, w jakim ustala obowiązki resortu kultury w rządzie, czy ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej[8], gdzie zgodnie z art. 1 ust. 2: Państwo sprawuje mecenat nad działalnością kulturalną polegający na wspieraniu i promocji twórczości, edukacji i oświaty kulturalnej, działań i inicjatyw kulturalnych oraz opieki nad zabytkami. Mecenat, o którym mowa powyżej, sprawują także organy jednostek samorządu terytorialnego w zakresie ich właściwości. Stworzenie odpowiednich warunków niewątpliwie wiąże się z przyjęciem odpowiednich przepisów prawa regulujących szeroko pojętą kulturę, stworzeniem instrumentów wspierających ten sektor i zadbanie o odpowiedni „klimat”, jak również z finansowaniem kultury (z powyższego wynika, że obowiązki państwa są rozumiane szerzej, niż tylko finansowanie kultury).

Niewątpliwie przyjęcie programu „Znaki czasu” było nowoczesnym spojrzeniem na wsparcie sztuki współczesnej, i mimo jego wygaśnięcia obowiązki państwa pozostają niezmienione. W przypadku tworzenia regionalnych kolekcji sztuki współczesnej ogromną rolę odgrywać więc będzie współpraca z samorządem, jak również wsparcie i tworzenie warunków upowszechniania i dostępu do kultury właśnie przez władze samorządowe. Obowiązujące przepisy nie tylko pozwalają na kształtowanie polityki kulturalnej, gdzie ważne miejsce zajmuje sztuka współczesna, ale także finansowanie ze środków publicznych działalności organizacji pozarządowych działających w tym obszarze. Podstawy prawne wynikają nie tylko z powołanej już wyżej Konstytucji i innych ustaw, ale także z ustaw regulujących ustroje poszczególnych jednostek samorządu terytorialnego.

Organizacje prowadzące kolekcje sztuki współczesnej

Jak wyżej wspomniano, idea powstania społecznych, regionalnych kolekcji sztuki współczesnej zakładała ogromną i ważną rolę organizacji pozarządowych przy ich tworzeniu i prowadzeniu. Celem i zadaniem sektora NGO jest współdecydowanie i współodpowiedzialność za ważne społecznie działania.[9] Do takich należy bez wątpienia zaliczyć działania w obszarze kultury.

W praktyce regionalne Zachęty to stowarzyszenia (inna możliwość to utworzenie fundacji, która byłaby organem odpowiedzialnym za tworzenie kolekcji). Stowarzyszenie do swojej działalności potrzebuje zaangażowania minimum 15 osób, działa na podstawie statutu i ustaw, decyzje podejmowane są przez wszystkich członków (walne zgromadzenie), w sprawach bieżących decyzje podejmuje prezes i zarząd, którzy także reprezentują stowarzyszenie na zewnątrz. Do władz organizacji należy zaliczyć również komisję rewizyjną. W stowarzyszeniu decydujący są ludzie. Idea polega na wspólnym realizowaniu zamierzonych celów, pracy na rzecz stowarzyszenia. Nieco inaczej proces decyzyjny i organizacyjny rozkłada się w fundacji[10], gdzie główne i znacznie silniejsze kompetencje ma prezes i zarząd (kompetencje doradcze ma ewentualnie rada fundacji, czy fundator). Patrząc więc na charakter stowarzyszeń można zauważyć, że realizują one głęboko ideę obywatelskości i zaangażowania obywatelskiego. Mimo że organizacje pozarządowe formalnie nie są powiązane z sektorem władzy publicznej, a ich siła polega na niezależności, to ze względu na doniosłe społecznie znaczenie i zaangażowanie w sprawy społeczne, organizacje pozarządowe podlegają jednak kontroli ze strony organów władzy publicznej (np. stowarzyszenia – staroście, fundacje, organizacje pożytku publicznego – właściwemu ministrowi). Ma to zapewnić ich wiarygodność i transparentność (ważne, gdy organizacje dysponują środkami publicznymi).

Szczególną rolę i znaczenie w całym sektorze NGO mają organizacje pożytku publicznego.[11] Działalność pożytku publicznego to działalność społecznie użyteczna, prowadzona w sferze działań publicznych określonych w ustawie, przez organizacje pozarządowe niebędące jednostkami sektora finansów publicznych (w rozumieniu przepisów o finansach publicznych), niedziałające w celu osiągnięcia zysku, bez względu na to, czy posiadają osobowość prawną. Wśród organizacji pozarządowych szczególne znaczenie mają fundacje i stowarzyszenia.[12] Na organizacje tego typu nałożono określone obowiązki (np. sporządzanie i ujawnianie sprawozdań finansowych i merytorycznych z działalności organizacji, przedkładanie ich ministrowi właściwemu do spraw zabezpieczenia społecznego oraz poddawanie się innym formom kontroli ze strony administracji publicznej w zakresie prawidłowości korzystania z uprawnień określonych w ustawie[13]), a z drugiej strony organizacje takie korzystają z pewnych przywilejów (podatkowych). Status organizacji pożytku publicznego posiada np. Lubelskie Towarzystwo Zachęty Sztuk Pięknych.

Sposoby finansowania i pozyskiwania środków

Zastanawiając się nad sposobem finansowania regionalnych Zachęt łatwo dostrzec dwie kwestie: jedna dotyczy finansowania działalności bieżącej organizacji, druga finansowania kolekcji (zakup poszczególnych dzieł do kolekcji, ubezpieczanie dzieł, konserwacja itp.). Nie można pomijać finansowania bieżącej działalności, gdyż tylko dobre i sprawne funkcjonowanie organizacji pozarządowej daje gwarancję prawidłowego prowadzenia społecznej kolekcji sztuki współczesnej.

Źródeł finansowania może być kilka. Wymienione są one w ustawie prawo o stowarzyszeniach, można je wywodzić z innych ustaw, ale też statutów poszczególnych organizacji. Finansować zarówno działalność bieżącą, jak i tworzenie i prowadzenie kolekcji sztuki współczesnej można ze środków publicznych (dotacji ministerialnych, samorządowych itp.), czy źródeł prywatnych, jak darowizny (także od sponsorów), zapisy, spadki, czy środki pozyskane ze składek członkowskich (tę możliwość mają stowarzyszenia, fundacje – nie). Majątek stowarzyszenia powstaje również z dochodów z własnej działalnościoraz z ofiarności publicznej. Jeśli taka możliwość wynika ze statutu organizacji, to może ona również prowadzić działalność gospodarczą, z której dochód służy realizacji celów statutowych. W przypadku stowarzyszenia uzyskane środki nie mogą być przeznaczane do podziału między członków stowarzyszenia. Należy przy tym pamiętać, że możliwość prowadzenia działalności gospodarczej przez organizacje mające status pożytku publicznego jest znacznie ograniczona.

O ile sytuacja uzyskiwania środków (od różnych podmiotów) w postaci darowizn, zapisów, spadków itd. nie powoduje większych wątpliwości, to jednak należy wspomnieć o formalnej możliwości uzyskiwania wsparcia finansowego pochodzącego ze środków publicznych, tj. przede wszystkim w postaci np. dotacji pochodzących od władz samorządowych, czy ministerstwa. Przede wszystkim podstawę do takich działań daje ustawa o organizowaniu o prowadzeniu działalności kulturalnej. Zgodnie z przepisem art. 5 ust. 2 tej ustawy organizacje pozarządowe prowadzące działalność kulturalną mogą otrzymywać z budżetu państwa dotacje na zadania objęte mecenatem państwa, w tym dotacje na wydatki inwestycyjne. Natomiast rozporządzenie Ministra Kultury w sprawie zakresu zadań objętych mecenatem państwa, szczegółowego trybu składania wniosków o udzielenie dotacji oraz trybu przekazywania i rozliczania udzielonych dotacji[14] szczegółowo określa zakres mecenatu państwa nad kulturą, do którego należy m.in. tworzenie warunków do ekspozycji, zakupów i upowszechniania sztuki współczesnej (§ 1 pkt 7 rozporządzenia). Daje to podstawę do starania się o publiczne środki nie tylko na zakup dzieł do kolekcji, ale także np. na działania edukacyjne w obszarze sztuki najnowszej.

Do zadań i zakresu działania gminy (podobnie powiatu i województwa) zaliczono sprawy kultury (art. 7 ust.1 pkt 9 ustawy o samorządzie gminnym[15]). Jeśli chodzi o dystrybucję środków na poziomie samorządu terytorialnego, to w budżetach poszczególnych jednostek samorządu terytorialnego (gmina, powiat, województwo) określone są wydatki na samorządowe instytucje kultury i projekty kulturalne planowane w danym roku budżetowym (kalendarzowym) w jednostce samorządu terytorialnego.[16] Organizacje pozarządowe mogą ubiegać się o dotacje na realizację wnioskowanych projektów kulturalnych. Mogą również pozyskiwać granty z innych źródeł, np. z różnych projektów europejskich.

Organizacje pożytku publicznego (inaczej, niż organizacje nieposiadające tego statusu) korzystają z możliwości zwolnienia od podatku dochodowego od osób prawnych, podatku od nieruchomości, podatku od czynności cywilnoprawnych, opłaty skarbowej oraz opłaty sądowej. Organizacje takie mogą być odbiorcami 1% podatku dochodowego od osób fizycznych. Ustawa o działalności pożytku publicznego i wolontariacie nie określa szczegółowego sposobu wykorzystania uzyskanych kwot z 1% podatku przez organizację pożytku publicznego, mają być one jednak przeznaczone na statutową działalność pożytku publicznego.

Jak zauważa się w literaturze, wprowadzenie odpisu 1% wywołuje wiele dyskusji. Jedni widzą w tym rozwiązaniu szansę na poprawę sytuacji finansowej organizacji pożytku publicznego, podczas gdy inni się obawiają, że 1% wpłynie negatywnie na inne formy finansowego wspomagania trzeciego sektora i wyprze prawdziwą, tradycyjną filantropię. Jednak charakter odpisu 1% nie jest filantropijny.[17]

Organizacje prowadzące społeczne kolekcje sztuki współczesnej, jak wykazano powyżej, mają szereg możliwości pozyskiwania środków finansowych. Jednak wciąż najpewniejszym źródłem są środki publiczne. Niemniej jednak należy mieć świadomość, że wysokość dotacji ze środków publicznych może być różna i zależna od zamożności jednostki samorządowej dystrybuującej te środki. Zatem im zamożniejsza jednostka, tym pomoc finansowa może być wyższa. Może to w perspektywie powodować różnice w wysokości środków przeznaczanych na rozwój poszczególnych regionalnych kolekcji, a co za tym idzie, w zamożniejszych miastach kolekcje będą się rozwijały z większą łatwością, jak również dzieła mogą być do nich kupowane z większym rozmachem.

Należy zatem w większym stopniu próbować zaangażować w finansowanie kolekcji inne podmioty, np. przedsiębiorców. Bez wątpienia jednak w kraju jakim jest Polska, gdzie nie ma tradycji prywatnego mecenatu, należałoby w perspektywie rozważyć możliwość wprowadzenia ułatwień prawnych dla podmiotów chcących zaangażować swoje środki w taką działalność. Do takich ułatwień można zaliczyć ulgi i ułatwienia podatkowe, ułatwienia w inwestycjach, pierwszeństwo w działaniach biznesowych, czy wsparcie działalności gospodarczej przez władze centralne, czy samorządowe. Nic nie stoi na przeszkodzie wprowadzeniu systemowych rozwiązań (wprowadzonych do ustaw), które zgodnie z obowiązującymi przepisami, konstytucją czy prawem unijnym mogłyby realnie wesprzeć prywatny mecenat, tak potrzebny dzisiejszej kulturze, w tym sztuce współczesnej.

Alternatywne źródła finansowania to jednak nie tylko prywatny mecenat. Przede wszystkim należy szukać możliwości wsparcia sektora kultury w obowiązujących przepisach. Chodzi tu o np. przekazywanie części dochodów na działalność kulturalną (np. umożliwienie odpisu 1% podatków na cele związane z kulturą, czy przeznaczeniem 1% budżetu państwa do dyspozycji ministra właściwego ds. kultury na cele związane z kulturą co proponuje ruch Obywatele Kultury). W pewnym sensie takie działania zostały już podjęte, np. w związku z nowelizacją ustawy o grach hazardowych[18], gdzie utworzono specjalny Fundusz Promocji Kultury.

Kolejnym rozwiązaniem może być propagowanie partnerstwa publiczno-prywatnego, regulowane przez ustawę o partnerstwie publiczno-prywatnym.[19] Pojawiają się wątpliwości, co do możliwości uzyskania statusu partnera prywatnego przez organizację pozarządową (może uzyskać taki status, o ile jednocześnie posiada status przedsiębiorcy[20]). Jednakże w szerszej perspektywie udział czynnika prywatnego (tj. przedsiębiorcy) w kulturze może wpłynąć pozytywnie na wzrost zainteresowania tym sektorem, a co za tym idzie również działaniami podejmowanymi przez organizacje pozarządowe.

Przepisy prawa wykorzystywane przy tworzeniu i prowadzeniu kolekcji sztuki współczesnej

Tworzenie i prowadzenie kolekcji sztuki współczesnej wymaga odwołania do przepisów prawa. Przede wszystkim aktualne w wielu sytuacjach są przepisy prawa autorskiego.[21] Od momentu objęcia w posiadanie dzieła do kolekcji, poprzez cały czas jego obecności w kolekcji. Niezależnie od faktu, czy dzieło zostaje zakupione do kolekcji, wypożyczone, czy przyjęte w depozyt, wymagana jest umowa dotycząca praw autorskich, tj. możliwości eksploatowania/wykorzystywania dzieła przez podmiot prowadzący kolekcję. Prawo autorskie zna dwa rodzaje umów, których przedmiotem są prawa autorskie: o przeniesienie majątkowych praw autorskich i umowy licencji (wyłączna, niewyłączna).

Umowy w zakresie prawa autorskiego mogą objąć jedynie sferę praw majątkowych,[22] nigdy ich przedmiotem nie będą prawa osobiste twórcy (nawet jeśli dzieło faktycznie znajduje się w posiadaniu innej osoby niż twórca). Autorskie dobra osobiste, bez względu na to czy została zawarta umowa, muszą być zawsze i w każdym czasie respektowane przez osoby trzecie.[23] Mając w posiadaniu dzieło należy dołożyć wszelkich starań, aby autorskie prawa osobiste (zgodnie z art. 16 powoływanej ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych m.in. nienaruszalność treści i formy utworu oraz jego rzetelnego wykorzystywania, nadzór nad sposobem korzystania z utworu itp.) nie zostały naruszone. Wracając do praw majątkowych podkreślić należy, że umowa zarówno o przenoszenie praw majątkowych jak i licencji wyłącznej musi być sporządzona w formie pisemnej. Musi też określać zakres korzystania z dzieła. Przykładowe sposoby eksploatacji określone zostały w przepisie art. 50 powoływanej ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. [24]

Ustalając zasady eksploatacji należy w każdym indywidualnym przypadku przeanalizować w jaki sposób rzeczywiście ma być wykorzystywane dzieło, ale także jakie możliwości eksploatacyjne wynikają z samego jego charakteru. W tym zakresie raczej nie uda się stworzyć uniwersalnego umownego rozwiązania, gdyż różnorodność potencjalnych dzieł może wymagać szczególnych sposobów korzystania z nich. Dlatego należy wystrzegać się generalizowana w przypadku określania sposobów eksploatacji, tym bardziej, że te ustalenia z punktu widzenia umowy są zasadniczo najważniejsze. Jednym z głównych błędów będzie więc mechaniczne przetransportowanie z ustawy całego przepisu art. 50, bez przeanalizowania nie tylko rzeczywistych możliwości eksploatacyjnych dzieła, ale także np. oczekiwań i potrzeb twórcy kolekcji. Trzeba też pamiętać, że korzystać z dzieła można jedynie w granicach wynikających z umowy.

Mogą zaistnieć sytuacje, kiedy dla prawidłowego realizowania zadań kolekcjonera będą wchodzić w grę, oprócz prawa autorskiego, również niektóre regulacje prawa administracyjnego. Może się tak zdarzyć, gdy np. obiekty kolekcji będą miały zostać umieszczone w przestrzeni miejskiej (rzeźby, instalacje, street art. itd.). Wtedy dla legalności działań będą wymagane zezwolenia od odpowiednich organów administracji.

Perspektywy i przyszłość społecznych kolekcji

Idea tworzenia i prowadzenie społecznych, regionalnych kolekcji sztuki współczesnej w perspektywie nadal będzie wzmacniać tworzenie społeczeństwa obywatelskiego (wokół sztuki współczesnej). Równocześnie współodpowiedzialność za ten obszar sztuki wzmacnia sektor NGO. Być może w przyszłości prowadzenie kolekcji sztuki, galerii sztuki czy w ogóle innych form aktywności kulturalnej przez organizacje pozarządowe będzie bardziej popularne (tak jak ma to miejsce w zamożniejszych państwach Unii Europejskiej), ze względu właśnie na niezależność organizacji pozarządowych.

Z drugiej strony w przyszłości należy poszukiwać nowych form współpracy i wymiany doświadczeń (np. z partnerami zagranicznymi) i innych, alternatywnych rozwiązań finansowania sektora sztuki współczesnej. Bez znalezienia nowych możliwości finansowych coraz trudniej będzie skutecznie prowadzić społeczną kolekcję – szczególnie przez organizację pozarządową, która nie posiada przecież stałego budżetu (jak instytucje publiczne). Znalezienie nowych źródeł finansowania w jeszcze większym stopniu wzmocni niezależność NGO od np. jednostki samorządowej współfinansującej jej działalność.

W perspektywie coraz większe znaczenie w przypadku sztuki współczesnej (co może mieć także odniesienie do kolekcji sztuki współczesnej) mogą mieć przepisy ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami[25] w zakresie, gdzie uregulowane są zasady stałego wywozu dzieł sztuki zagranicę. Pewne ograniczenia zostały wprowadzone do przepisów, co jednak nie narusza swobody przepływu towarów w Unii Europejskiej. Przepis art. 51 tej ustawy określił w wielu przypadkach obiektów wywożonych za granicę już nie tylko ich wartość nominalną, ale także wiek (50, 100, 150 lat). W sytuacji, gdy nie wprowadzono granicznej daty powstania dzieł, data powstania dzieł, które wymagają zgody na stały wywóz przesuwa się. Zatem na szczególną uwagę zasługuje wiek 50 lat, co w chwili obecnej będzie oznaczało, że takiego zezwolenia wymagają już dzieła powstałe w 1961 r. (ma to zastosowanie do np. wykonanych dowolną techniką i na dowolnym materiale dzieł malarstwa, których wartość jest wyższa niż 40 000 zł., oryginalnych rzeźb, posągów lub ich kopii wykonanych tą samą techniką co oryginał, których wartość jest wyższa, niż 20 000 zł, oryginalnych dzieł grafiki i matryc do ich wykonania oraz oryginalnych plakatów, gdy ich wartość przewyższa 16 000 zł., czy np. pojedynczych fotografii, filmów oraz ich negatywów, których wartość przewyższa 6 000 zł., dotyczy to także innych kategorii dzieł niewymienionych w przepisie, których wartość przekracza 16 000 zł).

Na zakończenie warto jeszcze wspomnieć, że w sytuacji rozwiązania (likwidacji) regionalnej Zachęty (stowarzyszenia) prowadzącej społeczną kolekcję sztuki współczesnej, z dużą pewnością można stwierdzić, że majątek (który stanowi również kolekcja) prawdopodobnie przejdzie pod opiekę samorządu terytorialnego. Zasada jest taka, że majątek likwidowanej organizacji przeznacza się na określony w statucie cel (podobnie w odniesieniu do fundacji) lub w uchwale walnego zgromadzenia członków o likwidacji stowarzyszenia. Wobec braku ustaleń w tym zakresie, o przeznaczeniu na określony cel społeczny majątku stowarzyszenia zdecyduje sąd, który może orzec przekazanie tego majątku np. innemu stowarzyszeniu, które rozwija działalność zbieżną z działalnością zlikwidowanego stowarzyszenia.[26]

Joanna Hołda

---

[1] Ustawa z dnia 7 kwietnia 1989 r. Prawo o stowarzyszeniach (Dz. U. z 2001 r., nr 79, poz. 855 ze zm.)

[2] Ustawa z dnia 6 kwietnia 1984 r. o fundacjach (Dz. U. z 1991 r., nr 46, poz. 203 ze zm.)

[3] Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i wolontariacie (Dz. U. z 2010 r., nr 234, poz. 1536.)

[4] J. Hołda, Z. Hołda, D. Ostrowska, Prawne podstawy działalności kulturalnej, Kraków 2005 r., s. 66 i n.

[5] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. nr 78, poz. 483 ze zm.)

[6] Zob. szerzej J. Hołda, Ustrojowe aspekty prawa kultury i sztuki [w:] Słownik zarządzania kulturą, http://www.kongreskultury.pl/title,Obowiazki_Panstwa_w_obszarze_kultury_i_sztuki_,pid,26,oid,49,cid,43.html

[7] Ustawa z dnia 4 września 1997 r. o działach administracji rządowej (Dz. U. z 2007 r. Nr 65, poz. 437, ze zm.)

[8] Ustawa z dnia 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej (Dz. U. z 2001 r., nr 13, poz. 123 ze zm.)

[9] Szerzej na temat organizacji pozarządowych np.: A. Ogonowski, A. Gibalska, Fundacje, stowarzyszenia. Funkcjonowanie i opodatkowanie, Kraków 2010 r.; P. Suski, Stowarzyszenia i fundacje, Warszawa 2005 r.

[10] Szerzej H. Cioch, A. Kidyba, Ustawa o fundacjach. Komentarz, Warszawa 2010 r.

[11] Zob. np. J. Kopyra, Ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Komentarz, Warszawa 2005 r.

[12] J. Hołda, Z. Hołda, D. Ostrowska, Prawne podstawy…, s. 92

[13] M. Arczewska, Prawo organizacji pozarządowych [w:] Słownik…, http://www.kongreskultury.pl/title,Organizacja_pozytku_publicznego_,pid,26,oid,49,cid,36.html

[14] Rozporządzenie Ministra Kultury z dnia 1 września 2005 r. w sprawie zakresu zadań objętych mecenatem państwa, szczegółowego trybu składania wniosków o udzielenie dotacji oraz trybu przekazywania i rozliczania udzielonych dotacji (Dz. U. nr 177, poz. 1474)

[15] Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r., nr 142, poz. 1591 ze zm.)

[16] Więcej J. Hołda, Ustrojowe aspekty …, http://www.kongreskultury.pl/title,Finanse_publiczne,pid,26,oid,49,cid,41.html

[17] M. Arczewska, Prawo organizacji…, http://www.kongreskultury.pl/title,Odpis_1,pid,26,oid,49,cid,34.html

[18] Ustawa z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych (Dz. U. nr 201, poz. 1540 ze zm.), zob. art. 87 (w szczególności art. 87 ust. 1 pkt 7)

[19] Ustawa z dnia 19 grudnia 2008 r. o partnerstwie publiczno – prywatnym (Dz. U. nr 19, poz. 100 ze zm.)

[20] M. Maziarka, Prawo zamówień publicznych [w:] Słownik…, http://www.kongreskultury.pl/title,Partner_prywatny_,pid,26,oid,49,cid,123.html

[21] Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. z 2006 r., nr 90, poz. 631 ze zm.)

[22] J. Barta, R. Markiewicz, Prawo autorskie, Warszawa 2010 r., s. 202 i n.

[23] Tamże, s. 108

[24] Zgodnie z tym przepisem, odrębne pola eksploatacji stanowią w szczególności:

1) w zakresie utrwalania i zwielokrotniania utworu – wytwarzanie określoną techniką egzemplarzy utworu, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;

2) w zakresie obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono – wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy;

3) w zakresie rozpowszechniania utworu w sposób inny niż określony w pkt 2 – publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym.

[25] Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o zabytkach i opiece nad zabytkami (Dz. U. nr 162, poz. 1568 ze zm.)

[26] Zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 lutego 1996 r., II CNR 6/96,OSNC 1996, nr 7-8, poz. 5