Czasopismo kulturalno-społeczne 

W Dniu Niepodległości Ukrainy życzymy Zwycięstwa! Nisko się kłaniamy wszystkim ludziom dobrej woli, dziękując za dotychczasową pomoc! Zachęcamy do nieustawania w solidaryzowaniu się z narodem ukraińskim. Można wciąż wspierać sprawdzonymi kanałami. Przyjaciele przekazują niezbędną pomoc, ratując życie!

Tej jesieni mamy przyjemność objąć  patronatem XII Międzynarodowy Festiwal – Andrzej Nikodemowicz – czas i dźwięk 2023. Koncerty będą odbywać się w Lublinie pomiędzy 22 września a 22 października. Andrzej Nikodemowicz był polskim kompozytorem, pianistą i pedagogiem, związanym z Lublinem. Urodził się we Lwowie w rodzinie o polsko-ukraińsko-ormiańskich korzeniach. Oto program Festiwalu.

Forum Ekonomiczne Młodych Liderów jest oficjalnym programem partnerskim Forum Ekonomicznego w Karpaczu (a w poprzednich latach w Krynicy) – największego wydarzenia międzynarodowego na płaszczyźnie biznesowo-gospodarczej w tej części Europy.

W naszych kalendarzach mijają minuty i doby według rytmu ustawień nadanych przez sumeryskich przodków. Nowy ląd odkryto raptem ponad 500 lat temu, a sto lat później Hernández de Córdoba spotkał Majów. Schliemann odkrył antyczną Troję dopiero w II połowie XIX wieku. Machu Picchu w całości zobaczył Hiram Bingham dopiero 24 lipca 1911 r. Odkrycia archeologiczne wpływają na zmianę kulturowego  paradygmatu i powszechnego wyobrażenia o świecie. Długi czas nie wiedzieliśmy o poprzednich cywilizacjach, innych kulturach. A jednak przyroda sobie bez nas poradzi, nawet jeśli rosjanie dalej będą nas niszczyć, uderzając na przykład w elektrownię w Zaporożu – przypomina mi ukraiński przyjaciel, który spędził ponad rok czasu na zerówce. 

Na tegorocznym festiwalu Wschód Kultury Inne Brzmienia przypominamy o lwowskiej reportażystce i dokumentalistce Zofii Jabłońskiej, której fotografie znajdują się w Zaułku Hartwigów. 6 lipca zapraszamy na wernisaż wystawy, spotkanie z wnuczką artystki.

Jaki jest stan psychiczny ukraińskiego społeczeństwa pogrążonego w rzeczywistości wojennej? Jak miałaby wyglądać odbudowa Ukrainy? Jaki sens ma sztuka w czasie wojny? Na jakie podstawowe pytania musimy sobie ponownie odpowiedzieć?

Artystka zrealizowała w Lublinie m.in. swój "Dziennik wojenny". Dokumentacyjny projekt fotograficzny stał się terapeutyczną próbą radzenia sobie z traumą wojny, zapisem świata, jak i własnej psychiki.

Od niedawna ciężkie występki przeciw środowisku naturalnemu określa się w Ukrainie mianem ekocydu (synonim ekobójstwa) i tą sprawą zajął się specjalny przyrodniczy dział prokuratury. Śledczy do pracy zaprosili m.in. Pawło Gol’dina, zoologa, specjalistę z zakresu morfologii ewolucyjnej w Instytucie Zoologii im. I. I. Szmalgauzena Narodowej Akademii Nauk Ukrainy.

Mimo wielu podobieństw ornamentów spotykanych w pereborach Ukrainy, Białorusi, Węgier, Rumunii czy Albanii, perebory lubelskie posiadają elementy zdecydowanie odróżniające je od tych powstałych w innych krajach Europy. W zdobnictwie tkanin i strojów ukraińskich, białoruskich i rosyjskich kompozycja wzoru obejmowała całą tkaninę. Pasy o zróżnicowanych szerokościach umieszczano w różnych odległościach, zaś pas wiodący najczęściej podkreślał dół tkaniny. Na pierwszy plan wychodziły tu pasy i kolor. Elementy wzoru były mniejsze i inaczej zakomponowane niż w pereborze lubelskiej.

Akcja nosiła nazwę „Za narodowy”, czyli za zachowanie ówczesnej nazwy uniwersytetu. Jako dowód proukraińskich poglądów jej uczestników podczas wydarzenia rozdane zostały niebieskie i żółte wstążki. Studentów bezczelnie okłamywano, twierdząc, że nadanie uniwersytetowi imienia Stusa pozbawi go akredytacji. List z ministerstwa nie tylko nie przyczynił się do rozwiązania sprawy na korzyść studentów – w rzeczywistości kierownictwo uniwersytetu odebrało dyrektywę z „centrum” jako presję, a Posztowch został uznany za agentów pomarańczowego reżimu i nacjonalistów-banderowców. Lokalne władze nie mogły uwierzyć, że taka inicjatywa mogła powstać „oddolnie” i uważały to za atak „banderowców” na ich terytorium.

"Kiedy w 2000 roku przeczytałam opowiadanie "Wajse chale" (Biała chała), napisane przez autora zupełnie mi nieznanego, zrozumiałam, że to ktoś wyjątkowy w literaturze jidysz, ktoś, kto otwiera nowe drogi, inne niż te, które obrali klasycy: Szolem Alejchem, Mendele Mojcher Sforim lub Icchok Lejbusz Perec. A jednak właśnie do Pereca zwrócił pierwsze swe kroki osiemnastoletni Szapiro po przyjeździe do Warszawy z rodzinnego Rżyszczewa w Ukrainie" – zaznacza we wstępie do opowiadań Lameda Szapiry tłumaczka Bella Szwarcamn-Czarnota.

Od pracownika kultury wymaga się więc, co zrozumiałe, przede wszystkim wiedzy i umiejętności merytorycznych, np. z zakresu tańca, literatury, filmu itd. Ale to dopiero początek, wypłynięcie z portu w rejs w nieznane. Na pełnym morzu czeka na pracownika kultury wiele wyzwań. Musi znać podstawy prawa, by przygotowywać umowy, np. z artystami, tłumaczami czy techniką. Potrzebuje rudymentów finansowych, by wiedzieć, jak obliczyć podatek czy składki, sporządzić rachunek lub rozliczyć projekt. Przyda mu się wiedza z psychologii i wachlarz kompetencji interpersonalnych...

Ale co jeśli celem nie jest osiągnięcie celu? Paradoks? Dla Wodzińskiego – wcześniej dla Sokratesa – istotny jest proces, droga ku czemuś, a nie jej ukończenie i związany z tym nimb. "Sokrates – filozof życia, filozof śmierci" jest książką odpowiadającą na pytanie: po co nam dziś filozofia?

Niektórzy nawet podrywali na "Ulissesa" Joyce'a, a wieczorki poezji, jazzu i wzajemnej fraternizacji były jednocześnie elitarne i modne. Nie było ich zbyt wielu, ale nikt nie wyśmiewał śpiewających poetów, popijających literatów czy cywili recytujących miłosne wersety przed wniebowziętymi wybrankami.

Po co ta sztuka, skoro i ty – reżyser, i ja – kierowca trolejbusu siedzimy w jednym okopie i musimy walczyć o swoją ziemię. A może poleźli na nas, bo się Puszkina naczytali?

Scenariusz oparty na autentycznych wydarzeniach i mikrohistoriach po agresji Rosji na Ukrainę - ustnych świadectwach Ukraińców i Polaków, zebranych w Lublinie.

11 lipca w Warsztatach Kultury w Lublinie odbyło się prapremierowe czytanie sztuki opartej na faktach w reżyserii Oleny Jurkewycz (Truskawiec), tegorocznej stypendystki programu Narodowego Centrum Kultury Gaude Polonia.

Kiedy: 06–09 lipca 2023 Gdzie: Lublin – Stare Miasto, pub Bałagan, Grodzka 5a – patio, Warsztaty Kultury, Grodzka 5a – Sala Widowiskowa, II piętro Wstęp wolny. Wschodni Express to cykl spotkań i debat z pisarzami, artystami i intelektualistami z krajów Europy Wschodniej oraz seria wydawnicza Warsztatów Kultury. Na wszystkie wydarzenia wstęp wolny.

Aukcja charytatywna „Razem do zwycięstwa” odbyła się już we Lwowie i Tarnopolu, w sumie udało się zebrać ponad 1 mln hrywien na pomoc Ukrainie. Tym razem 8 lipca robimy wspólną zbiórkę na Starym Mieście w Lublinie podczas festiwalu Wschód Kultury Inne Brzmienia oraz spotkań literackich Wschodni Express.

Jak możemy pomóc Ukrainie? Za każdym razem kiedy słyszymy doniesienia o cierpieniach ludzi, o terrorze, o lęku, z którym muszą się mierzyć nasi sąsiedzi, chcemy działać i krzyczeć, ale jednocześnie brakuje nam odwagi, by jechać w miejsca dotknięte wojną, aby nieść wsparcie i pomoc. Pojawia się poczucie bezradności i zwątpienia, cóż my możemy zrobić, jeśli nawet przywódcy mocarstw światowych są bezsilni.

The third rooster Lera brought to me in Wolomin. From there, it goes to Lublin for auction. Starting price 999 Euro. Funds raised at the auction go to the foundations supporting Ukraine.

Jak ludzie kultury pracują na zwycięstwo Ukrainy? Jak literatura dźwiga doświadczenie tego, co się dzieje w Ukrainie? Jak pisać po Buczy? Jak zmienia to język poezji („Jak na razie za dużo jest w nim bólu. Ale całkowicie wystarczająco gniewu. I co najważniejsze – wystarczająco wiary i miłości” pisał niedawno Żadan)? Jak opowiadać światu siebie i jak to robi Ukraina? Opowie Serhij Żadan podczas spotkania offline w Łodzi.

Ре-унія відсилає до концепції Люблінської унії – союзу між Польщею та Литвою, який відбувся мирним шляхом на основі злиття (applicare) та визнання автономії обох державних організмів. Історична перспектива є для Любліна лише відправною точкою для перегляду концепції унії та роздумів про поточний стан і проєкт на майбутнє. Реунія стане універсальним ключем для дослідження нестабільної ідентичності Європи, що поринула в кризу, і спробою знайти ідеологічну протиотруту, яка відродить надію.

Warsztaty Kultury w Lublinie są jednym z partnerów w projekcie MESOC (Measuring the Social Dimension of Culture). Celem projektu jest opracowanie nowych perspektyw i ulepszonych metodologii uchwycenia szerszej społecznej wartości kultury, także poza jej wpływem ekonomicznym, w celu zwiększenia potencjalnej roli kultury jako elementu polityki publicznej na rzecz spójności społecznej, kulturowej i politycznej oraz włączenia. W ramach projektu, dzięki współpracy środowisk akademickich i naukowych z podmiotami z sektora kultury i praktyków kultury, powstały różnorodne narzędzia do mierzenia wartości społecznej oraz wpływu polityk i praktyk kulturalnych. Efektem współpracy jest też „Deklaracja Paryska” stworzona przez podmioty biorące udział w projekcie MESOC, która jest odzwierciedleniem wypracowanych w ramach projektu idei i ma wpłynąć na tworzenie nowych polityk kulturalnych na poziomie europejskim.

Це трапилося під час моєї першої поїздки на Донбас. Кінець квітня 2022 року. Країна розбурхана війною, але застигла перед великим невідомим: уже ясно, що в росіян не вийде окупувати всю державу, але незрозуміло, коли і в якій формі цей жах закінчиться.

Jeszcze kilka miesięcy temu świeciło słońce. W niedzielny poranek dostojny dźwięk rogu niosący się echem ku dolinie i cisza jeziora pośród gór, zabawny portret Pierre’a Loti i chasyd Chagalla.

30 marca odbyło się spotkanie zawierające już na poziomie tytułu widoczny pytajnik: "Wolność mediów?" Punktem wyjścia do dyskusji było omówienie aktualnych wyzwań wobec istoty wolnych mediów w Polsce oraz kryzysu medialnego pod kątem wolności słowa. A także towarzyszącym im zasadniczych problemów, tj. brak obiektywizmu w przekazach informacyjnych oraz zagrożenia wynikające z braku etyki dziennikarskiej

Nie jest ważne to, czy napisaliśmy coś wybitnego. Ani to, czy po naszej śmierci będą o nas pamiętać: czy będą organizowane nudne uroczystości rocznicowe, czy od razu wszystkim zobojętniejemy. To nie jest ważne. Nie literatura jest ważna. Nie pisarze są ważni – dobre książki zmieniają świat mądrych czytelników w znacznie mniejszym stopniu niż zła telewizja zmienia świat niemądrych widzów. Co jest zatem ważne?

FREEDOM IS OUR RELIGION – było napisane też gigantycznymi literami (tak gigantycznymi, że można je było odczytać z Kosmosu) na tej nieznanej tkaninie nad wizerunkiem łańcucha, już, na szczęście, rozerwanego. Teraz określę krótko kontekst.

W Domu Ukraińskim jest jeszcze parę wolnych miejsc, udaje mi się znaleźć samochód z kierowcą. Dziewczyna jest blada jak kreda, trzęsą się jej ręce, ledwo może utrzymać kubek z herbatą. Matka opowiada, że po trzech dniach podróży ze zmęczenia i bezsenności miała na dworcu we Lwowie atak epileptyczny. Było to dobę temu. Tak długo teraz jedzie się ze Lwowa do Przemyśla. Na granicy zatory, cztery, pięć, sześć pociągów stoi w kolejce przed odprawą.

Antonina z mężem Aleksandrem i synem Vadimem mieszkali w Siewierodoniecku. W 2014 roku wojna po raz pierwszy zapukała do drzwi ich domu. Już wtedy byli zmuszeni do ucieczki jak najdalej od bombardowania. Przez jakiś czas mieszkali w Charkowie, ale później postanowili wrócić i ponownie grać w teatrze w swoim rodzinnym mieście. Wydawało się, że życie powoli się poprawiało, a odgłosy muszli ucichły. Przynajmniej dla nich.

Pomagały uchodźcom, kiedy mało kto to w Polsce robił, przetrwały kryzys w 2015 roku, kiedy odwróciła się od nich cała Europa, działają i teraz, kiedy za ścianą wojna. Zawsze na posterunku. Nie tylko o Ukrainie z Ewą Kozdraj, Elżbietą Rojek i Magdaleną Kawą ze Stowarzyszenia „Dla Ziemi” rozmawia Anna Viljanen.

Są jeszcze pociski z opóźnionym zapłonem. „Wielikije licznosti” i „wielikaja kultura” mają w sobie ukryty przekaz, że inne kultury są niższe, nie tak wielkie, mniej wartościowe. Inni ludzie też mogą być mniej wartościowi, bo nie tacy wielcy. Czytaj: bez specjalnych wyrzutów sumienia można im pomóc przestać istnieć, lukę po nich wypełnić wielką, wartościową kulturą. I wielkimi, większymi ludźmi. To właśnie element myślenia imperialistycznego.

„Miasta świata według Jeremiasza” to brawurowa i barwna wystawa, która zawisła w Warsztatach Kultury w ramach projektu „Sztuka Wrażliwości”. Autorem prac pełnych detali i koloru jest 26-letni Jeremiasz Popiel, artysta/autysta. Ponieważ jego językiem komunikacji jest obraz, o pracach rozmawiamy z jego rodzicami: najpierw z tatą Witoldem Popielem, malarzem, a później z mamą Justyną Niegierysz, menadżerką sztuki.

Parafrazując słowa Meryl Streep z uroczystości Złotych Globów w 2017 roku: jeżeli pozwolimy umrzeć instytucjom kultury, to pozostaną nam jedynie sztuki walk, a one nie mają nic wspólnego ze sztuką.

Po wybuchu wojny charakter pomocy humanitarnej zmieniał się na początku z godziny na godzinę, a potem z tygodnia na tydzień. Należało reagować błyskawicznie na nowe sygnały, identyfikować i poprawiać błędy, a jednocześnie szanować dobrą wolę wszystkich partnerów. Można to porównać do zjazdu na nartach: narciarz nie ma dokładnego planu jak balansować ciałem czy skręcać. Musi po prostu umieć jeździć na nartach, czyli umieć szybko reagować na zmienne okoliczności. 

Trzeba jednocześnie przyznać, że niezależnie od celów i interesów politycznych stron tego konfliktu, popełniane w Ukrainie masowe zbrodnie wojenne, zbrodnie przeciwko ludzkości i atakowanie celów cywilnych, – czyli sytuacja, która nie miała miejsca od czasów II wojny światowej – obnażyła barbarzyński charakter reżimu Putina i odebrała mu resztki wiarygodności. Jak powiedziała spiker Izby Reprezentantów, Nancy Pelosi, podczas spotkania z prezydentem Ukrainy w Kongresie: „prezydent Zełenski robi dziś to, co zrobił Winston Churchill w grudniu 1941 roku, wzywając Amerykę do pomocy w walce z tyranią.”

Za babci Austrii w Galicji rozpowszechniły się gry w karty, które przywędrowały do nas razem z Austriakami. Było ich ze dwadzieścia, ale na początku królował wist. I jeśli pod koniec XVIII wieku w całym Lwowie umiało w niego grać tylko kilka osób, to już w latach 1840. Grali wszyscy, którzy nosili surdut.

Organiczna teoria pochodzenia ropy naftowej mówi, że powstała ona przez przeobrażenie szczątków roślin i zwierząt wymieszanych z okruchami mineralnymi. Musiało zatem wpierw dojść do śmierci i rozkładu, aby z tego połączenia wyszedł nowy składnik. W ten sposób używamy przeszłych istnień, które zapewniają nam przetrwanie, ogrzewanie i możliwość przemieszczania się po świecie w maszynach. Podobnie było z węglem, który obumierając, zapadał się pod wilgotną powierzchnię wody, gdzie bez tlenu przeistaczał się.

Kilka minut po wejściu zobaczyłem, a raczej usłyszałem, jak najstarsza z pań, pochylona nad gablotą z judaikami, z ogromnym przejęciem, najczystszą polszczyzną powtarza: „Jakie to piękne! Jakie to piękne!”. Nawiązaliśmy rozmowę, w której poinformowałem ją o tym, że muzeum powstało jeszcze w czasach PRL, a organizatorem był Ukrainiec. Te moje informacje wprawiły ją w zdumienie: „Jak to? To komuniści stworzyli takie piękne żydowskie muzeum?”. Powtarzała to kilkakrotnie, jakby nie dowierzając rzetelności tej informacji.